Ben ( Nevus ) Tanı ve Tedavisi

Ben (Nevüs) Nedir?

Benler; vücudun her yerinde görülebilen, sıklıkla kahverengi, oval ya da yuvarlak iyi huylu oluşumlardır. Deriye rengini veren pigmenti üreten melanosit adı verilen hücrelerden köken alır. Bir kişide oluşacak benler muhtemelen önceden genetik olarak belirlenmiştir. Benlerin bir kısmı doğuşta varken, bazıları ise özellikle gençlik döneminde ortaya çıkar. Ama genetik olarak yatkın kişide yaşam boyu yeni benler oluşabilir.

Belirti ve bulgular

Benler vücudun herhangi bir yerinde çok değişik görünümlerde ortaya çıkabilirler. Deri renginde veya pembemsi, açık kahverengi, kahverengi hatta bazen mavisiyah renkte olabilirler. Şekilleri genellikle oval veya yuvarlak, deriden kabarık veya düz, kıllı veya kılsız görünümdedirler.

Benler zamanla değişikliğe uğrayabilir; ergenlik dönemi, gebelik, güneşe maruz kalma ile büyümeleri hızlanır, yenileri çıkabilir. Doğuştan benler de sonradan olanlara benzer görünümde olabilir ama genellikle edinsel benlerden daha büyük ve daha kıllıdırlar.

Kanserleşme riski

Sıradan benler çok nadiren kanserleşirler. Melanom ya da “Malign Melanom” adı verilen hayatı tehdit eden bir deri kanserinin özellikle bazı ben tiplerine benzerlik göstermesi benler konusundaki en önemli çekincedir. Aslında önemli olan bu ben gibi görünebilen melanomun erken teşhis edilmesidir. Bu nedenle kişilerin benlerindeki değişikliklerin hangilerini önemseyeceklerine ilişkin kuralı geliştirilmiştir. Aslında halk için geliştirilmiş olan bu kural hekimler tarafından da izlenmektedir.

Bu Kurallar “ABCD” kuralları olarak sıralanmaktadır:

• A: Asimetri (benin bir yarısı diğer yarısına benzemiyorsa; renk ve/veya şekil olarak)
• B: Border (benin sınırlarının düzensiz olması; girintili çıkıntılı olması)
• C: Color (benin renginin homojen olmaması; kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlasının bir arada bulunması; alacalı görünüm)
• D: Diameter (ben çapının 6mm.den büyük olması; kabaca silgili kurşun kalemden büyük bir ben) ABCD kuralındaki maddelerden herhangi biri veya birkaçının bulunması kişinin bir cilt hastalıkları uzmanına (dermatolog) başvurmasını gerektirir.

Bir benin hiçbir darbeye maruz kalmaksızın kanaması veya üzerinde yara açılması, hızla değişim göstermesi benin bir dermatolog tarafından görülmesini gerektiren özelliklerdir.
Başlangıçtan beri ABCD kuralının çoğu özelliğini taşıyan bazı özel benler vardır ki bunlar displastik veya atipik benler olarak adlandırılır; bu tür benlere sahip kişilerin daha yüksek melanom geliştirme riskleri nedeniyle bir dermatolog takibinde olmalarında yarar vardır.

Doğuştan benlerde melanom geliştirme riski biraz daha fazladır. Bir doğuştan ben 2 cm. den büyükse bu risk daha çok artmaktadır.

Ben gibi görünen oluşumlar

Kişi kendi derisine baktığında bene benzeyen birtakım lekeler görür. Bunlar en sık olarak çillerdir; yüz, sırt ve omuzlar gibi güneşe maruz kalmanın en fazla olduğu yerlerde görülür.

Özellikle orta yaş ile birlikte ben ile en çok oluşumlar en sık gövde ve yüzde görülen açıkkoyu kahverengi renkte siğilimsi yapılardır ki bunlar seboreik keratozdur. Seboreik keratoz kötüleşme riski olmayan, bünyenin yaptığı yüzeyel deri tümörleridir.

Benlerle sık karıştırılan bir diğer oluşum ise daha çok orta yaştaki kişilerde görülen kahverengimsi lekelerdir ki bunlar yaşlılık lekeleri olarak da bilinir. Bunların tıp dilindeki ismi solar lentigodur.

Nevüs Tedavisi

Benler genellikle sağlığı bozmazlar. Sadece bir ben, şeklinde, renginde veya boyutunda hızlı bir değişikliğe uğruyorsa, kanıyorsa, kaşınıyorsa, ağrıyorsa melanom olma olasılığı nedeniyle sağlık sorunu oluşturabilir. Bu durumda benin eksizyonu (çıkarılması) gerekebilir. Ben sonra mutlaka patolojik (mikroskobik) değerlendirmeye gönderilmelidir.

Benin çıkarılması (kısmi veya tam) kansere neden olmaz. Tam tersine böylece erken teşhis edilme şansı olur. Halk arasında yaygın olarak bilinen ve inanılan “neşter değerse kanser olur” sözü doğru değildir. Bazen benler kişilerin görünümlerini bozdukları için de çıkarılmaları istenebilir. Ben tedavisinde lazer, elektrokoterizasyon (yakma) veya kriyoterapi (dondurma) gibi yöntemler kullanılmamalıdır. Sakal bölgesindeki benler tıraş sırasında bazen yanlışlıkla kesilebilir. Bu durum ben için ek bir kanserleşme riski oluşturmamaktadır ancak yine de bu tür yerleşimdeki benlerin oluşturdukları rahatsızlık nedeniyle çıkarılmaları istenebilir. Bazen de sadece estetik olarak tercih edilmediklerin dolayı da eksizyon istebilir.